„Produkować, nie niszcząc ziemi — żywić, nie szkodząc społeczeństwu”  to podstawowe cele producentów żywności ekologicznej. Piszemy o tym, co to jest żywność ekologiczna, jaki ma wpływ na zdrowie i czy rzeczywiście warto ją kupować.

Obecnie uważa się, że wśród chorób cywilizacyjnych, aż 60% ma związek ze sposobem żywienia, dlatego bardzo istotna w profilaktyce jest zmiana postępowania żywieniowego. Liczne badania naukowe prowadzone na całym świecie pozwalają sądzić, że spożywanie płodów rolnych pochodzących z produkcji ekologicznej może przyczynić się do poprawy zdrowia.

Co to jest żywność ekologiczna?

Żywność ekologiczna jest to żywność pochodząca z rolnictwa ekologicznego, czyli produkowana w gospodarstwach ekologicznych, które posiadają certyfikat. Jest wytwarzana według zasad rolnictwa ekologicznego i podlega kontroli na każdym etapie produkcji, przechowywania, przetwarzania i zbytu. Do produkcji tej żywności używa się naturalnych środków zgodnie z zasadami zrównoważonego użytkowania zasobów odnawialnych* oraz dbania o jakość środowiska, dzięki ochronie wody i gleby, a także utrzymaniu różnorodności genetycznej roślin i zwierząt w gospodarstwie i poza nim. Wszystkie procesy technologiczne odbywają się zgodnie z wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 ”w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych…”.

Do uprawy roślin nie używa się ani pestycydów, ani syntetycznych nawozów mineralnych. Zamiast tego stosowane są wyłącznie naturalne nawozy organiczne (komposty, oborniki), nawozy zielone oraz biologiczne środki ochrony roślin. Hodowla zwierząt prowadzona jest bez użycia antybiotyków, hormonów, organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) oraz produktów powstałych z ich udziałem. Przetwórstwo surowców prowadzone jest metodami chroniącymi wartość odżywczą, bez użycia konserwantów, sztucznych barwników i innych syntetycznych dodatków oraz promieniowania jonizującego.

Dlaczego żywność ekologiczna?

Żywność ta może przyczynić się do poprawy zdrowia dzięki wartościom odżywczym i właściwościom antyoksydacyjnym występujących w niej związków biologicznie czynnych. Charakteryzuje ją niższy poziom azotanów i jednocześnie wyższy poziom witaminy C i związków fenolowych obejmujących bardzo liczną i ważną grupę związków (kwasy fenolowe, flawonoidy, stilbeny i ligniny) o właściwościach przeciwutleniających – ma to szczególne znaczenie dla zdrowia, ponieważ hamują one powstawanie substancji rakotwórczych w organizmie oraz sam proces kancerogenezy.

Zatem systematyczna konsumpcja produktów ekologicznych może stać się jednym ze sposobów ograniczenia zachorowań na nowotwory oraz choroby dietozależne. Wpływa też poprawę ogólnego stanu zdrowia organizmu. Ludzie z osłabionymi reakcjami odpornościowymi, a zwłaszcza niemowlęta i ludzie starsi, powinni spożywać produkty z kontrolowanych upraw ekologicznych, ponieważ produkty te mają niższą koncentrację zanieczyszczeń. Skandale żywnościowe ostatnich lat (BSE, pryszczyca, skażenie żywności dioksynami, mykotoksynami, bakteriami Salmonella i Campylobacter) skłaniają też do poszukiwania bardziej naturalnej i bezpiecznej żywności, której produkcja jest kontrolowana oraz bardziej przyjazna środowisku i zwierzętom hodowlanym.

Cechy żywności ekologicznej

  • pełnowartościowa – posiada zbilansowaną zawartość składników pokarmowych, dzięki zachowaniu naturalnej wartości odżywczej surowców oraz niestosowaniu substancji i technik, które powodują utratę tych właściwości w trakcie przetwarzania; z reguły odznacza się również wyższą wartością odżywczą w porównaniu z żywnością z produkcji konwencjonalnej;
  • mało przetworzona – tylko w niezbędnym stopniu, głównie przy zastosowaniu metod biologicznych, mechanicznych i fizycznych; nie zawiera konserwantów, szkodliwych dla zdrowia dodatków chemicznych oraz innych substancji pomocniczych wykorzystywanych w przetwórstwie, które pełnią funkcje głównie technologiczne, m.in. wpływają na smak, zapach, konsystencję, kwasowość, lepkość, gęstość i inne cechy;
  • pozbawiona zanieczyszczeń chemicznych, które stanowią pozostałości nawozów sztucznych, pestycydów, hormonów czy antybiotyków;
  • nie jest modyfikowana genetycznie – nie zawiera składników wyprodukowanych z ich udziałem.
  • charakteryzuje się z reguły wyższymi walorami smakowymi w porównaniu z żywnością z produkcji konwencjonalnej.

Więcej na ten temat znajdziesz w artykule Fakty o żywności ekologicznej.

Profka drka hab. Renata Kazimierczak
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

* Zasady użytkowania środowiska i zasobów naturalnych w trwały, zrównoważony sposób określił H.E. Daly w 1991 r. – w odniesieniu do zasobów odnawialnych oznacza to eksploatowanie ich na poziomie gwarantującym maksymalny trwały przychód i przeciwdziałanie ich wyczerpaniu się.