Otyłość jest jak palenie tytoniu – nie niszczy od razu. Nawet nie zabija bezpośrednio. Jest chorobą, która nie obchodzi się bez często zagrażającego życiu „towarzystwa”. Cukrzyca typu II, choroba wieńcowa, nowotwory hormonozależne – to tylko niektóre z długiej listy schorzeń, na które zapadają osoby otyłe.
Otyłość tym, których dotyczy osobiście, stwarza pewien dyskomfort, ale jakże łatwy do zaakceptowania. Człowiek w swoim analityczno-twórczym umyśle kreuje wizje i wyobrażenia, buduje obrazy zastępcze – takim z pewnością jest widzenie siebie jako osoby nieznacznie pulchniejszej niż należy, nieco tylko pełniejszej, niż mówi rozmiar ubrań zalegających w szafie. Takie podświadome bagatelizowanie prowadzące prostą drogą do akceptacji dużego problemu to pułapka.
Obesitas E66
Otyłość jest chorobą. Według międzynarodowej definicji jest zaburzeniem homeostazy przemiany energetycznej spowodowanym nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia magazynowania tego nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej. Światowa Organizacja Zdrowia nadała jej numer ewidencyjny: Obesitas E66.
Lista powikłań
Proszę prześledzić poniższą listę powikłań z należną uwagą. Może ona wystraszyć rozległością schorzeń pochodnych, ale statystyki pochodzą z analizy realnych przypadków. Dlatego poniższe dane należy potraktować serio. Powikłania otyłości dotyczą wielu narządów i układów, doprowadzają do zmian w funkcjonowaniu całego organizm.
- Cukrzyca typu II
- Nadciśnienie tętnicze
- Miażdżyca naczyń
- Choroba wieńcowa i zawał serca
- Udar mózgu
- Zaburzenia układu oddechowego
- Kamica pęcherzyka żółciowego
- Nowotwory hormonozależne
- Choroby przeciążeniowe stawów
Cukrzyca typu II
Jest to powikłanie otyłości występujące u 9 na 10 otyłych pacjentów. Cukrzyca typu II jest schorzeniem zależnym od sposobu odżywiania się. Zwiększona ilość glukozy w diecie oraz w mniejszym stopniu – kwasów tłuszczowych, doprowadza do zaburzeń produkcji insuliny w organizmie. U otyłych pacjentów obserwuje się oporność komórek mięśniowych na działanie insuliny. Początkowo organizm próbuje „bronić się”, zwiększając ilość insuliny produkowanej przez trzustkę. Ta zwiększona produkcja prowadzi wkrótce do wyczerpania się zdolności wydzielniczych komórek trzustki, spadku poziomu insuliny i zaburzeń przemiany cukru w ustroju.
Nadciśnienie tętnicze
Występuje ono prawie 3-krotnie częściej u osób z nadwagą niż u osób o prawidłowej masie ciała. Zwiększona masa tkanki tłuszczowej jest dla serca dodatkowym obciążenie związanym z koniecznością jej ukrwienia. Tkanka tłuszczowa jest bogato unaczyniona drobniutkimi naczyniami, zwanymi naczyniami włosowatymi, a przepchnięcie krwi przez ten cieniutkie i uciśnięte tłuszczem kanaliki stanowi duże wyzwanie dla serca. Aby temu sprostać, serce musi wykonać większy wysiłek, a cały układ krążenia musi pokonać większy opór tkanek, co wymusza zwiększenie ciśnienia, z jakim krew pokonuje kolejne setki metrów naczyń. Nadciśnienie jest dodatkowo nasilane przez miażdżycę naczyń, która prowadzi do ich zwężenia, co powoduje zwiększony opór dla przepływającej krwi.
Miażdżyca naczyń
Spożywanie przez otyłych pacjentów zbyt dużej ilości węglowodanów prowadzi do produkcji nadmiaru trójglicerydów, które w świetle najnowszych doniesień są bardzo aktywnym czynnikiem wywołującym w ścianach naczyń krwionośnych odczyn zapalny i zmiany miażdżycowe, czyli aterogenne.
Choroba wieńcowa i zawał serca
Wiek, podwyższony poziom trójglicerydów, cholesterolu, homocysteiny, palenie papierosów czy niedobory dietetyczne dotyczące pewnych witamin oraz otyłość to, wraz z brakiem aktywności fizycznej, podstawowe czynniki ryzyka choroby wieńcowej. Występuje ona u ponad połowy osób z nadwagą. Jej przyczyną jest rozwijająca się u osób otyłych miażdżyca naczyń serca oraz przerost mięśnia sercowego. Mięsień sercowy przerasta, ponieważ wykonuje dodatkową pracę związaną z zaopatrywaniem w krew nagromadzoną tkankę tłuszczową. Zapotrzebowanie przerośniętego mięśnia sercowego na tlen jest większe, a zwężone miażdżycowo naczynia wieńcowe nie dostarczają wystarczającej ilości krwi bogatej w tlen. Niestety otyłość poważnie zwiększa ryzyko zgonu z powodu choroby wieńcowej i jej najgroźniejszego następstwa zawału serca w dwóch mechanizmach – miażdżycowym oraz cukrzycowym.
Udar mózgu
Mózg jest szczególnie delikatną tkanką. Unaczyniony rozbudowaną siecią tętniczek i żył jest wielokrotnie bardziej niż inne tkanki podatny na powikłania stanu naczyń tętniczych. Te same wydarzenia, które w naczyniu wieńcowym doprowadzają do zawału, przyczyniają się do zawału mózgu, czyli udaru niedokrwiennego.
Zaburzenia układu oddechowego
Nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje mechaniczne ograniczenie ruchomości klatki piersiowej prowadzące do zaburzeń oddychania. Nagromadzona w obrębie jamy brzusznej tkanka tłuszczowa unosi do góry przeponę, co dodatkowo zmniejsza możliwość rozprężania się płuc. Konsekwencją jest zmniejszone nasycenia krwi tlenem. Częstym zaburzeniem związanym z otyłością jest groźny bezdech występujący jako tzw. zespół bezdechu w czasie snu. Zaczynać się może niewinnie, choć kłopotliwie dla otoczenia – głośnym chrapaniem. W miarę upływu czasu, epizody chrapania stają się częstsze, lecz co najważniejsze, po potężnym chrapnięciu następuje wstrzymanie oddychania, czasem tak długie, że może zakończyć życie otyłej osoby. Dla większości jednak jest czynnikiem powodującym niewyspanie, uczucie zmęczenia, senność w czasie dnia, zaburzenia pamięci i koncentracji.
Kamica pęcherzyka żółciowego
Osoby otyłe, a szczególnie pulchne panie, często mają kłopoty z kamicą. Każdy dodatkowy kilogram tkanki tłuszczowej prowokuje produkcję cholesterolu zwiększoną o ok. 20 mg. Ponieważ żółć, która jest wydzielana przez wątrobę do pęcherzyka żółciowego, ma w swoim składzie cholesterol, staje się coraz gęstsza, a to powoduje łatwe wytrącanie się osadu, a następnie formowanie kamieni cholesterolowych. Z upływem czasu kamienie te wysycają się głównie solami wapnia, twardnieją i stają się potencjalnym problemem.
Nowotwory hormonozależne
Tkanki zależne od poziomu hormonów płciowych reagują spaczonymi reakcjami komórkowymi, gdy wzrasta poziom hormonów. Typowymi nowotworami o takim podłożu są nowotwory sutka lub trzonu macicy, jajnika, prostaty, pęcherza moczowego, jelita grubego.
Choroby przeciążeniowe stawów
Zbyt duża masa ciała stanowi nadmierne obciążenie dla układu kostno-stawowego i powoduje mechaniczne uszkodzenia stawów. Problem dotyczy najczęściej stawów kolanowych, biodrowych, skokowych oraz stawów kręgosłupa.
Anna Tausig
Lekarka, dietetyczka
