Na półkach sklepowych dużo jest obecnie produktów ”naturalnych”, ”zdrowych” i ”ekologicznych”. Jednak zamiast tych słów, szukaj informacji o certyfikacie – to prawdziwa gwarancja jakości żywności. Piszemy o systemie kontroli i certyfikacji produkcji ekologicznej oraz znakowaniu ekoproduktów według obowiązujących przepisów prawa.

W rolnictwie ekologicznym, na każdym etapie produkcji, przygotowania i dystrybucji produktów, obowiązuje kontrola i certyfikacja wszystkich podmiotów gospodarczych wprowadzających do handlu żywność oznakowaną jako ekologiczna. Funkcjonowanie tego systemu daje konsumentom pewność, że produkty spożywcze znajdujące się na rynku wyprodukowane zostały zgodnie z przepisami obowiązującymi w rolnictwie ekologicznym.

Kontrola

Gwarancją wiarygodności producentów i produktów ekologicznych jest kontrola sposobu produkcji prowadzona przez upoważnione przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jednostki certyfikujące, nadzorowane przez Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS). Kontroli tej co roku podlegają: dokumentacja produkcji oraz wszystkie obiekty gospodarcze związane z produkcją ekologiczną (tj. łąki, pastwiska, pola, wybiegi, budynki inwentarskie, magazyny, urządzenia).

Certyfikacja

Certyfikacja produktów ekologicznych oznacza poświadczenie przez jednostkę certyfikującą, że produkty te zostały wytworzone zgodnie z przyjętymi kryteriami, a produkcja odbywała się pod ścisłą kontrolą. Kontrola produkcji związana jest z jakością produktu, co wynika z założenia, że jeśli stan środowiska jest odpowiedni i nie budzi zastrzeżeń, to jakość płodów rolnych jest pochodną wytwarzania. Żywność może być wprowadzona do obrotu jako żywność ekologiczna po uzyskaniu certyfikatu zgodności z europejskimi wymaganiami, co jest gwarancją wiarygodności pochodzenia z rolnictwa ekologicznego, bez względu na to w jakim miejscu odbyła się produkcja.

Identyfikacja

Identyfikację produktów rolnictwa ekologicznego pośród żywności konwencjonalnej umożliwia ich właściwe oznaczenie. Kupując produkt ekologiczny, należy więc zwracać szczególną uwagę na jego oznakowanie. Nie wystarczy umieszczone na etykiecie zapewnienie producenta, że wyrób jest ”naturalny”, ”zdrowy” czy ”ekologiczny”. Produkt ekologiczny zawsze posiada numer certyfikatu i nazwę jednostki certyfikującej, potwierdzające te cechy. Znakowanie produktów pochodzących z gospodarstw ekologicznych musi spełniać wszelkie wymogi ustawodawstwa krajowego dotyczące danej grupy produktów.

Oznakowanie

Informację o ekologicznym pochodzeniu produktów podaje się, stosując słowne symbole, takie jak.: bio, eko, organic, które są rozpoznawalne na rynkach międzynarodowych. Znakowanie takie może pojawić się na opakowaniu jako informacja handlowa tylko w przypadku, gdy co najmniej 95% składników produktu pochodzi z rolnictwa ekologicznego. Pozostałe 1-5% mogą stanowić wyłącznie te składniki, które są wymienione w załączniku do obowiązującego rozporządzenia (zał. IX do rozp. 889/2008). Właściwe oznakowanie produktu ekologicznego zawiera informację o podmiocie odpowiedzialnym za końcowy etap przygotowania produktu do obrotu oraz o jego jednostce certyfikującej. Zdarza się jednak, że podmiot, który wprowadza na rynek produkt, nie jest podmiotem jednocześnie produkującym i przygotowującym dany artykuł do obrotu. Wtedy informacja dotycząca poprzedniego etapu produkcji i jednostki odpowiedzialnej za jego certyfikację (np. produkcji jabłek, z których wyprodukowano dżem) znajduje się w dokumentacji przekazywanej końcowemu producentowi, ale nie jest umieszczana na opakowaniu.

Gdzie można kupić żywność ekologiczną?

  •  bezpośrednio w gospodarstwie ekologicznym,
  • na zamówienie (u rolnika ekologicznego lub w sklepach internetowych),
  • na targach i bazarach,
  • w specjalistycznych sklepach detalicznych z żywnością ekologiczną,
  • w zwykłych sklepach i supermarketach (produkty te są umieszczone na specjalnie wyznaczonych półkach).

Cena

Produkcja ekologiczna wymaga od rolników większych nakładów pracy, stosowania wielu kosztownych zabiegów pielęgnacyjnych, zarówno w produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej, oraz ponoszenia kosztów kontroli związanych z przyznaniem certyfikatów, dlatego cena żywności ekologicznej jest wyższa niż konwencjonalnej. Poziom cen produktów na rynku nie jest jednakowy i zależy przede wszystkim od miejsca zakupu. W Polsce produkty ekologiczne najtaniej można kupić bezpośrednio w gospodarstwach ekologicznych – pozwala to uniknąć dodatkowych kosztów związanych z marżami i transportem.

Profka drka hab. Renata Kazimierczak
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie