Dieta w leczeniu nadciśnienia

Przeczytaj o diecie DASH – uznanej za najbardziej skuteczną w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia. Dowiedz się, dlaczego lepiej nie spożywać alkoholu i jaka pułapka może tkwić w spożywaniu chleba i wędlin. Piszemy też, dlaczego warto polubić płatki owsiane…

Dieta jest bezpieczną, choć niedocenianą metodą leczenia nadciśnienia tętniczego. Zalecana jest wszystkim chorym z łagodnym, niepowikłanym nadciśnieniem tętniczym, a także jako metoda wspomagająca leczenie farmakologiczne u chorych z wysokim nadciśnieniem.

Ogólne zalecenia

Modyfikacje i ograniczenia dietetyczne zalecane w leczeniu nadciśnienia polegają głównie na:

• ograniczeniu spożycia sodu (soli) do 2300 mg (1 łyżeczka soli), a w bardziej restrykcyjnych dietach nawet do 1500 mg sodu dziennie. Należy zwrócić uwagę na takie produkty, jak: pieczywo, sery, wędliny, konserwy mięsne i warzywne, koncentraty zup oraz słone przekąski (paluszki, precle) – zawierają bardzo dużo soli! Zaleca się, aby w diecie było jak najmniej produktów przetworzonych przemysłowo, gotowych dań czy potraw;
• zwiększeniu spożycia składników mineralnych, takich jak: potas, wapń i magnez;
• ograniczeniu spożycia tłuszczu, a zwłaszcza nasyconych kwasów tłuszczowych;
• zwiększeniu spożycia błonnika pokarmowego, szczególnie frakcji rozpuszczalnych w wodzie, które mają hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi) działanie, a zwłaszcza β-glukanów zawartych w owsie i produktach owsianych. Codzienne spożywanie produktów owsianych pozwala zmniejszyć ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego i nadciśnienia tętniczego.

UWAGA na ALKOHOL! W leczeniu nadciśnienia tętniczego zaleca się także całkowite wyeliminowanie alkoholu z diety, ponieważ spożywanie alkoholu może przyczynić się do nieskutecznego leczenia choroby środkami farmakologicznymi. Jeśli całkowite wykluczenie alkoholu nie jest możliwe, dzienne spożycie powinno być ograniczone do 20–30 g czystego alkoholu w przypadku mężczyzn oraz 10–20 g alkoholu dla kobiet, co w praktyce oznacza dwa drinki dla panów i 1 drink dla pań.

Dieta DASH

W profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego najbardziej skuteczna okazała się dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension). Dieta DASH jest bogata w składniki mineralne o działaniu obniżającym ciśnienie krwi (wapń, potas, magnez) oraz błonnik pokarmowy. Zawiera też ograniczone ilości tłuszczu, nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu. W diecie zaplanowanej według kryteriów DASH każdego dnia powinny znaleźć się pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce, niskotłuszczowe produkty mleczne, mięso, ryby, drób, suche nasiona roślin strączkowych oraz orzechy i ziarna. Ogranicza się podaż takich produktów, jak: czerwone mięso, słodycze i słodzone napoje orzeźwiające. Zaleca się zmniejszenie podaży tłuszczów zwierzęcych, zwiększenie natomiast udziału tłuszczów roślinnych, bogatych w wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Ilość energii pochodzącej z tłuszczów nie powinna przekraczać 30% ogólnej ilości energii, kwasów tłuszczowych nasyconych 7%, a dzienna podaż cholesterolu nie powinna przekraczać 300 mg.

Liczba porcji poszczególnych produktów według zaleceń diety DASH

Liczba porcji produktów/dobę

Aktywność fizyczna a nadciśnienie

Jednocześnie z wprowadzeniem odpowiedniej diety zaleca się zwiększenie aktywności fizycznej. Siedzący tryb życia znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, natomiast regularnie uprawiany długotrwały aerobowy wysiłek fizyczny obniża ciśnienie tętnicze. Jeśli nadciśnieniu towarzyszy nadwaga lub otyłość, zaleca się zredukowanie nadmiarów masy ciała, co – jak pokazują badania – może prowadzić do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi.

Drka hab. Danuta Gajewska
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie