W leczeniu tej ciężkiej choroby duże znaczenie odgrywa odpowiednia dieta. Przeczytaj, ile kalorii dziennie powinno się dostarczać organizmowi oraz jakie składniki odżywcze i w jakich proporcjach, jak też o tym, czym różni się dieta początkowa od docelowej.

Jadłowstręt psychiczny (Anorexia nervosa) występuje głównie u dziewcząt, zwykle w okresie pokwitania. Do najczęstszych objawów należą: lęk przed otyłością prowadzący do drastycznego ograniczenia ilości i kaloryczności pokarmów, prowokowanie wymiotów, stosowanie forsownego wysiłku fizycznego, stosowanie środków przeczyszczających, moczopędnych, zmniejszających apetyt. Anoreksja prowadzi do poważnych zaburzeń metabolicznych i hormonalnych (brak miesiączek), wyniszczenia organizmu, w skrajnych przypadkach może prowadzić do zgonu.

Przyczyny choroby

Badania naukowe wskazują, że u źródeł choroby leży wiele czynników: biologicznych, psychicznych oraz społecznych. Wśród najczęściej wymienianych, które przyczyniają się do wystąpienia anoreksji, są m.in.: podatność dziewcząt na wpływ mediów, zaburzony wizerunek swojego ciała, niezadowolenie z figury, przekonanie, że szczupła sylwetka jest niezbędna do osiągnięcia sukcesów w życiu, niska samoocena i brak wiary we własne możliwości, problemy w życiu rodzinnym.

Leczenie

Ze względu na złożoność przyczyn choroby, pacjenci z anoreksją wymagają pomocy specjalistycznej, najlepiej prowadzonej przez zespół specjalistów, w którego skład powinni wchodzić: lekarz, psychiatra bądź psycholog, dietetyk i niekiedy pracownik opieki społecznej.
Celem leczenia jest przywrócenie należnej masy ciała, wzrost spożycia żywności, nauczenie chorego prawidłowych nawyków żywieniowych, w miarę możliwości uzyskanie cofnięcia powikłań zdrowotnych, które są wynikiem wyniszczenia, analiza i rozwiązanie kwestii psychologicznych, które doprowadziły do rozwoju choroby.

Terapia dietetyczna

Celem leczenia dietetycznego jest restytucja masy ciała pacjenta. Dietetyk jest konsultantem dla rodziców oraz dla zespołu specjalistów. Pomaga on m.in. w uzyskaniu stopniowego zwiększania porcji pożywienia pacjenta, proponuje odpowiednie pożywienie, np. bardzo odżywcze (o dużej gęstości energetycznej), doradza w sprawie podawania wysokoenergetycznych napojów (produktów specjalnego przeznaczenia żywieniowego).

Ile kalorii?

W pierwszym etapie dietetycznego postępowania terapeutycznego dieta powinna dostarczać pacjentowi ok. 1200-1500 kalorii dziennie. Wartość energetyczną diety należy zwiększać o 500-750 kalorii w ciągu kilku dni, aż do osiągnięcia ok. 3500 kalorii dziennie. Celem jest uzyskanie tygodniowego przyrostu masy ciała chorego od 0,5 do 1,5 kg.

Dieta początkowa

Początkowo dieta powinna być łatwostrawna, ubogotłuszczowa i ubogolaktozowa, aby nie dopuścić do wystąpienia zaburzeń gastroenterologicznych spowodowanych wyniszczeniem organizmu. W pierwszym okresie nie powinno się dążyć do uzyskania masy ciała większej niż 80-95% masy odpowiedniej dla wieku, wzrostu i budowy ciała pacjenta. W planowaniu diety bardzo ważne jest, aby (w miarę możliwości) uwzględnić preferencje żywieniowe pacjenta dotyczące spożywanych potraw oraz produktów. Dieta powinna być dobrana indywidualnie dla każdego chorego.

Dieta docelowa

Dieta docelowa powinna zawierać składniki odżywcze w następujących proporcjach:

  1. Białko: 1,2-2 g na kilogram należnej masy ciała (90-140 g na dobę), co najmniej połowa powinna być pochodzenia zwierzęcego.
  2. Tłuszcze: 1,5 g na kg należnej masy ciała (70-100 g tłuszczu na dobę), tłuszcze powinny dostarczać ok. 25% energii dziennego zapotrzebowania, najlepsze źródła to: masło, śmietana, oleje, mleko pełnotłuste, sery śmietankowe, jako wzbogacenie diety – MCT (łatwo przyswajalne tłuszcze zawierające średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe).
  3. Węglowodany: są uzupełnieniem wartości energetycznej diety, należy włączyć do diety produkty wysokoenergetyczne, takie jak: miód, cukier, dżemy. Do napojów, soków owocowo-warzywnych, koktajli wskazane jest dodawanie cukru.

Posiłki powinny być spożywane 6-8 razy dziennie, w małych porcjach. Dozwolone są wszystkie techniki kulinarne (jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań), posiłki powinny być urozmaicone, potrawy doprawione do smaku, estetyczne podane i spożywane regularnie. Ma to znaczący wpływ na poprawę apetytu chorego.

Drka hab. Joanna Myszkowska-Ryciak
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie