Właściwy sposób żywienia niemowlęcia jest fundamentalnym czynnikiem zapewniającym mu optymalny rozwój fizyczny i psychiczny oraz zdrowie. Zapoznaj się z aktualnymi wytycznymi odnośnie żywienia niemowląt.
Okres niemowlęcy wiąże się z intensywnym wzrostem młodego organizmu, który potrzebuje pokarmu zapewniającego pokrycie wszystkich jego potrzeb żywieniowych.
Pierwsze miesiące
Mleko matki zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze w odpowiednich proporcjach. Ponadto mleko kobiece odgrywa bardzo ważną rolę w kształtowaniu układu immunologicznego noworodka i niemowlęcia, wspomagając jego układ odpornościowy, chroni przed infekcjami. Przez co najmniej 6 pierwszych miesięcy niemowlęta powinny być karmione wyłącznie piersią, na żądanie. W przypadku niemowląt karmionych sztucznie – z różnych przyczyn medycznych – zaleca się, by w pierwszym roku życia dziecko było karmione wyłącznie mlekiem modyfikowanym.
Wprowadzanie produktów – zasady
Po ukończeniu 4. miesiąca życia niemowlęta często zaczynają już utrzymywać się w pozycji półsiedzącej, panują nad ruchami głowy i szyi, a także wyzbywają się naturalnego odruchu usuwania z buzi ciał obcych – na przykład łyżeczki. Dlatego 5. miesiąc to czas, kiedy zaczynamy wprowadzać nową żywność. Ogólne zasady wprowadzania do diety dziecka nowych produktów są zbliżone w obu modelach żywieniowych, czyli u dzieci karmionych piersią i karmionych sztucznie. Różnice pojawiają się w terminach wprowadzania dodatkowych produktów żywnościowych (patrz tab. 1 i 2). Wszystkie nowe produkty wprowadzane do diety dziecka powinny być podawane oddzielnie, w niewielkiej ilości, czyli 3–4 łyżeczki, z kilkudniową przerwą, aby można zaobserwować ewentualne działania niepożądane wywołane przed dany produkt (np. wymioty, biegunki). Pierwszy nowy produkt w diecie dziecka to najczęściej zupka jarzynowa, przecier lub sok owocowy. Początkowo podawane pokarmy powinny mieć postać papki, konsystencję należy zmienić, kiedy dziecko ukończy 10. miesiąc życia. Wtedy konsystencja podawanych dziecku warzyw czy mięsa powinna stymulować żucie, co zapewni prawidłowy rozwój jamy ustnej dziecka.
Gluten i inne alergeny
Ze względu na niedojrzałość bariery śluzówkowej układu pokarmowego niemowlęta są narażone na nieprawidłowe reakcje pokarmowe. Dlatego szczególną uwagę należy też zwrócić przy wprowadzaniu do diety potencjalnych alergenów, szczególnie glutenu, ale też np. mleka krowiego i jego przetworów, jaj, owoców cytrusowych czy truskawek. Gluten znajduje się w pszenicy, życie, jęczmieniu i owsie. W przypadku niemowląt karmionych mlekiem matki gluten, w postaci np. kaszki czy kleiku zbożowego w ilości pół łyżeczki, należy zacząć wprowadzać nie wcześniej niż w 5. miesiącu i nie później niż w 6. miesiącu życia, natomiast gluten do diety dziecka żywionego preparatami mlecznymi zaleca się wprowadzić w 6. miesiącu.
Tłuszcze, mięso, mleko
Źródłem tłuszczu w diecie niemowlęcia powinny być: wysokiej jakości masło, oliwa z oliwek czy niskoerukowy olej rzepakowy. Mięsa w diecie dziecka to przede wszystkim kurczak, indyk, królik oraz chuda cielęcina, a także ryby. Produkty te podajemy początkowo w małej ilości, około 1 łyżeczki. Rozszerzając menu dziecka, powinniśmy również pamiętać o produktach mlecznych, takich jak jogurt, kefir czy twarożek. Produkty te powinny być wysokiej jakości, bez dodatku cukru.
Co należy wykluczyć?
Posiłków dla niemowląt nie należy doprawiać solą i cukrem, a także ostrymi przyprawami. Z diety niemowlęcia wykluczamy również żywność zawierającą sztuczne barwniki i konserwanty. Niemowlętom nie zaleca się podawania mleka krowiego. Posiłki powinny być przygotowywane na wodzie pochodzącej z pewnego źródła lub butelkowanej wodzie źródlanej z informacją producenta, iż nadaje się do spożycia przez niemowlęta.
Gotowe słoiczki
Wszystkie produkty uzupełniające powinny być jak najwyższej jakości, powinny to być produkty naturalne, bez konserwantów oraz bez dodatku cukru i soli. Posiłki możemy przygotowywać tradycyjnie lub też wykorzystując gotowe produkty. Stosowanie produktów gotowych jest w pełni bezpieczne i dużo bardziej korzystne dla dziecka niż dokarmianie go tym samym, co jedzą rodzice – ze względu na dużą zawartość soli, cukru, przypraw itd. w ich posiłkach. Ważne jest, aby ilość posiłków i ich objętość była dostosowana indywidualnie do potrzeb rozwijającego się młodego organizmu.
UWAGA! Bardzo ważne również jest, by dziecko nie trzymało bez przerwy w buzi butelki – szczególnie np. z sokiem owocowym czy mlekiem – zawartość cukru będzie negatywnie wpływała na stan uzębienia małego dziecka przez zwiększenie ryzyka próchnicy.
Mgrka inżka Sylwia Gudej-Rosa
Instytut Matki i Dziecka
