Id kategorii - 52
Itemid - 126
view - article
id - 125:tajemnice-izomerow-skutki-zmiany-konfiguracji
referer - http://aktywniepozdrowie.pl/index.php?option=com_content&Itemid=126&catid=52%3Atuszcze&id=125%3Atajemnice-izomerow-skutki-zmiany-konfiguracji&view=article
uri - /index.php?option=com_content&Itemid=126&catid=52%3Atuszcze&id=125%3Atajemnice-izomerow-skutki-zmiany-konfiguracji&view=article
boś

ZOBACZ

Programy
i kampanie Fundacji

WSZYSTKIE TREŚCI NA PORTALU POWSTAJĄ WE WSPÓŁPRACY Z WIODĄCYMI OŚRODKAMI NAUKOWO-BADAWCZYMI

pointer_zobaczZdrowo jem, więcej wiem!
projekt edukacyjny

pointer_zobaczPostaw na słońce
konkurs badawczy

pointer zobaczTradycyjny sad
konkurs grantowy

pointer zobaczFilmeko
konkurs filmowy

pointer zobaczAkademia Fundacji BOŚ
konkurs grantowy

Więcej…

Aktualna kampania

PG baner strona APZ

Piramida zdrowego
żywienia

Zobacz co kryje się pod każdym
piętrem piramidy

boś

Postaw na Słońce

PNS 7 logo

Proszę zarejestrować się w serwisie przed zapiseaniem się na listę wysyłkową.
No account yet? Register

Tajemnice izomerów - skutki zmiany konfiguracji

tluszcze tajemnice izomerow 06

dr Saeed Bawa
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

 

Po raz kolejny okazuje się, że ingerując w świat natury, człowiek sam wkłada swoją głowę pod topór. Niewielkie zmiany w budowie związków chemicznych niosą poważne konsekwencje dla ludzkiego zdrowia. Miażdżyca, nowotwory, zaburzenia rozwojowe płodu i dzieci - to główne zagrożenia ze strony powstających w procesach przemysłowych izomerów trans.

Przemysłowe uwodornienie tłuszczów, a co za tym idzie, zmiana budowy cząsteczki - przekształcenie konfiguracji cis na trans, niesie zmianę wpływającą na wartość biologiczną tłuszczów oraz ich oddziaływanie na organizm człowieka. Na zmianie tej szczególnie cierpią błony komórkowe i produkcja eikozanoidów - niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania substancji.

Uszkodzone błony komórkowe

Właściwości błon komórek w naszym organizmie są uzależnione od cech biologicznych kwasów tłuszczowych, z których są budowane. Wymuszone przekształcanie konfiguracji kwasów tłuszczowych z cis w trans niesie ze sobą poważną zmianę - szkodliwe izomery trans są wbudowywane w miejsce izomerów cis w błony biologiczne. Powoduje to m.in. zaburzenie jej przepuszczalność i płynności. Błony komórkowe zawierające dużą ilość kwasów tłuszczowych nasyconych, uwodornionych oraz izomerów trans pochodzenia przemysłowego, wykazują większą sztywność. W przypadku występowania dużych ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych trans w błonie, obserwujemy także zwiększoną podatność tych błon na utlenianie za pośrednictwem wolnych rodników.

Potrzebne eikozanoidy

Budowa cząsteczki tłuszczu determinuje sposób, w jaki jest metabolizowana w organizmie. Metabolizm naturalnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych o konfiguracji cis, takich jak np. kwas arachidonowy, prowadzi do produkcji eikozanoidów - substancji o dużej aktywności biologicznej, które pełnią funkcje nośników różnych informacji i poleceń. Natomiast nienasycone kwasy tłuszczowe o konfiguracji trans (nie dotyczy to CLA) nie mogą być wykorzystywane do produkcji tych niezbędnych substancji, ze względu na inną budowę cząsteczki. Problem ten nie jest tak istotny w przypadku, kiedy spożywamy wytwarzane naturalnie kwasy tłuszczowe pochodzenia zwierzęcego - np. tłuszcz mleczny w mleku i maśle, ponieważ mają małą zawartość izomerów trans. Tymczasem w dostępnych na rynku uwodornionych olejach zawartość kwasów tłuszczowych trans jest często bardzo wysoka.

Miażdżyca 'lubi' tłuszcze trans

Dobrą ilustracją na to, jak modyfikacja konfiguracji z cis na trans wpływa na zmianę właściwości potrzebnych do życia związków, jest zmiana kwasu oleinowego - z pożytecznego związku w szkodliwy. W skład oliwy z oliwek wchodzi jednonienasycony kwas oleinowy, który ma konfigurację cis i stanowi 55?80% tłuszczu wchodzącego w skład oliwy. Znany jest jego pozytywny wpływ na zdrowie, m.in. hamuje rozwój miażdżycy, ponieważ obniża poziom cholesterolu LDL, a podnosi poziom cholesterolu HDL we krwi. W wyniku uwodornienia oliwy z oliwek z kwasu oleinowego powstaje nienasycony kwas elaidynowy, ale z konfiguracją trans. Okazuje się, że jest on głównym składnikiem złogów miażdżycowych i stanowi czynnik stymulujący powstawanie miażdżycy.

Na początku lat 90. przeprowadzono badania, w których udowodniono, że kwas elaidynowy jest odpowiedzialny za wzrost stężenia lipoproteiny a (Lp a) w osoczu. Jest to substancja podobna strukturalnie do LDL, bogata w cholesterol i jest ona silnym niezależnym czynnikiem ryzyka powstawania miażdżycy. Potwierdzone to zostało u 2% badanych - zdrowych osób stosujących dietę, w której skład wchodziły kwasy tłuszczowe zawierające izomery trans. Prawdopodobnie przyczynia się to również do nasilenia powstawania wolnych rodników w otoczeniu złogu miażdżycowego. Dodatkowo kwas elaidynowy może również w sposób niekorzystny wpływać na metabolizm najważniejszych lipoprotein znajdujących się w osoczu, czyli lipoprotein o małej gęstości (LDL) i lipoprotein o dużej gęstości (HDL).

Kwas elaidynowy i linolowy

Kwas elaidynowy ma również wpływ na CETP (Cholesteryl Esters Transfer Protein) - białko transportujące estry cholesterolu frakcji HDL i kluczowy element transportu zwrotnego cholesterolu, czyli mechanizmu chroniącego przed postępowaniem zmian miażdżycowych. Wykazano, że kwas elaidynowy zwiększa aktywność w osoczu CETP, co jest przyczyną spadku stężenia frakcji HDL cholesterolu, oraz jednoczesnego wzrostu stężenia frakcji LDL cholesterolu. W przeprowadzonych badaniach stwierdzono również obecność w złogach miażdżycowych izomerów trans kwasu linolowego. Kwas ten, pochodzący wyłącznie z produktów zawierających tłuszcze roślinne utwardzone, upośledza konwersję kwasu linolowego do arachidonowego, co ma negatywny wpływ na syntezę w tkankach prostaglandyn.

Nowotwory

Istnieją dowody, pochodzące z badań naukowych prowadzonych w ciągu ostatnich lat, potwierdzające wpływ zachodniego modelu diety na rozwój około 40% nowotworów złośliwych. W diecie tej znaczny udział mają właśnie kwasy tłuszczowe w konfiguracji trans pochodzące m.in. z żywności typu fast food. Nadmierne spożycie tłuszczu znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka, np. przez zwiększenie produkcji wolnych rodników, które uszkadzając DNA mogą zwiększyć ryzyko rozwoju nowotworów.

Zaburzenie rozwoju płodu, dzieci i młodzieży

Kwas arachidonowy (ARA) należący do rodziny omega-6 i kwas dokosaheksaenowy (DHA) przynależny do rodziny omega-3 są bardzo ważne dla rozwoju płodu, niemowląt, dzieci i młodzieży. Z uwagi na to, iż ARA występuje w błonach komórkowych w organizmie człowieka, gdzie jest prekursorem eikozanoidów oraz odgrywa ważną rolę w przekazywaniu sygnałów i w podziale komórek, jego niedobory mogą negatywnie wpływ na rozwój i wzrost. DHA jest wybiórczo gromadzony w siatkówce oka i istocie szarej mózgu, więc jest istotny dla prawidłowego funkcjonowania oczu i mózgu.

ARA i DHA powstają odpowiednio z kwasu linolowego i kwasu alfa-linolenowego. Jakiekolwiek czynniki zmniejszające spożycie zarówno kwasów tłuszczowych z rodziny omega-6, jak i z rodziny omega-3 oraz zaburzające ich metabolizm lub wbudowywanie w błony komórkowe, będą negatywnie wpływać na rozwój płodu i niemowląt.

Izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych zaburzają procesy rozwoju i wzrostu młodego, rozwijającego się organizmu. Mają one zdolność przenikania przez barierę łożyskową i dlatego mogą mieć wpływ na rozwój płodu. Zaburzają też ekspresję genów mających związek z insulinowrażliwością oraz wystąpieniem cukrzycy typu 2 lub cukrzycy ciężarnych - choroby te mają duży wpływ na rozwój płodu. Z uwagi na to, że izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych przedostają się do mleka matki, ich spożycie przez kobiety karmiące może zaburzyć proces rozwoju niemowląt i dzieci.